Odnowiony największy barokowy kościół franciszkanów z XVII w. w Polsce jako unikatowy zabytek stanie się ważnym ośrodkiem relgijno-kulturalnym w Zamościu i Regionie.
Celami realizowanego projektu są:
- Odbudowa w historycznym kształcie największego w Polsce XVII-wiecznego barokowego kościoła oo. franciszkanów w Zamościu (województwo lubelskie) wraz z adaptacją na cele kultury historycznych podziemi kościoła.
- Organizacja w zrewitalizowanej zabytkowej przestrzeni wnętrza i podziemi kościoła wydarzeń kulturalnych o charakterze świeckim i duchowym, w tym m.in. koncertów, wystaw, konkursów plastycznych, spotkań poetyckich, warsztatów. W ramach zakresu rzeczowego, oprócz prac budowlano-konserwatorskich, przewidziano dostosowanie i wyposażenie podziemi obiektu na cele aranżacji muzealnej i działalności kulturalnej. Zaplanowane w projekcie muzeum będzie jednostką nowoczesną, prezentującą oryginalne zabytki w połączeniu z multimediami. Obiekt zyska oprawę w postaci programu aranżacji muzealnej zabytkowych podziemi.
- Projekt dotyczy rewaloryzacji unikatowego zabytku, zlokalizowanego w obrębie wpisanego na Listę UNESCO Starego Miasta w Zamościu. Historyczny zespół miasta został ponadto wpisany na listę Pomników Historii, a kościół indywidualnie do rejestru zabytków.
Kościół Franciszkanów uchodzi w literaturze historycznej i artystycznej za jedną z 7 najznamienitszych budowli Rzeczpospolitej. Za tak wysoką oceną przemawiają artystyczne walory indywidualne budowli, ale także jej niemal organiczne osadzenie w historycznej i architektonicznej panoramie idealnego miasta renesansowego.
Zrewitalizowany obiekt wpłynie na wzrost potencjału kulturowego zamojskiej starówki przyczyniając się tym samym do zmiany postrzegania tego miejsca w świadomości mieszkańców i turystów. Nowy ład przestrzenny i wzbogacona oferta kulturowa wpłyną na podniesienie rangi miasta w województwie. Przewiduje się, że realizacja Projektu, która stanowić będzie istotne uzupełnienie działań Samorządu Miasta Zamość w kierunku rewitalizacji zabytkowej Starówki, będzie miała duże znaczenie dla podniesienia konkurencyjności Zamościa jako miasta turystyki kulturowej.
Zgodnie z przeprowadzoną Analizą badań dostępności wybranych usług kulturalnych i prognozą popytu na usługi w kontekście projektu „Rewitalizacja największego XVII-wiecznego barokowego kościoła oo. Franciszkanów w Polsce – Zamość” wynika, że co roku do miasta przybywa ok. 136 tys. turystów, którzy zechcą zobaczyć odnowiony ogromny kościół barokowy.
Po zakończeniu realizacji Projektu (listopad 2019) wespół z nową działalnością sakralną, będzie rozwijana oferta kulturalna. Święty Jan Paweł II przypominał i przekonywał, że Ewangelia potrzebuje wcielać się w ludzka kulturę na wszystkich wymiarach życia.
Oferta kulturalna przyczyni się do zaangażowania większej liczby osób, często nie uczestniczących w życiu religijnym Kościoła.
Infrastruktura objęta projektem będzie udostępniana nieodpłatnie. W ramach działań zaplanowano m.in.:
- Utworzenie w podziemiach kościoła kawiarenki jako miejsca spotkań okazjonalnych i cyklicznych gdzie prezentowana będzie zróżnicowana oferta kulturalna, poprzez odpowiedni dobór tematów i kompetentnych moderatorów.
- Gra interaktywna – za pomocą innowacyjnego środka przekazu uczestnik będzie miał możliwość wzięcia udziału w grze, której edukacyjny charakter niepostrzeżenie doprowadza gracza do zdobycia określonego zasobu wiedzy historycznej oraz poznania uniwersalnych wartości duchowych.
- Lekcje tematyczne o Św. Franciszku, warsztaty, spotkania, konkursy na przykładzie św. Franciszka uczą o uniwersalnych i ponadczasowych wartościach. Wskazywać będą na poszanowanie środowiska naturalnego, troski o zwierzęta i otoczenie. Kształtować postawy proekologiczne i patriotyczne. Warsztaty przyczynią się do podniesienia kompetencji z zakresu ekologii.
- Warsztaty, odczyty, dyskusje organizowane przez Katolicki Uniwersytet Lubelski Katedra Socjologii Kultury – prezentowanie treści wykładów, odczytów i forów dyskusyjnych uzmysłowią potrzebę uczestnictwa w kulturze poprzez osobiste zaangażowanie w tworzenie i przekształcanie przestrzeni społecznej. 5. Cykle spotkań dyskusyjnych, warsztaty (spotkania podróżnicze) organizowane przez Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze – oddziały województwa lubelskiego, w tym Oddział Zamojski. Działania te, będą miały charakter edukacyjny i promujący czytelnictwo.
- Konkursy plastyczne Katolickie Stowarzyszenie Inteligencji – Działania te, poprzez ciekawą formę przekazu mają na celu zachęcić do sięgnięcia po książkę jako nośnika wiedzy, kultury społecznej.
- Wernisaże, wystawy prac uczniowskich z Liceum Plastycznego im. Bernarda Morando, które będą miały na celu budowanie świadomości kulturalnej. Kształtują rozwój twórczego myślenia i wrażliwości artystycznej u młodego człowieka, rozwiną umiejętności warsztatowe. Pozwolą na nawiązanie kontaktów interpersonalnych z rówieśnikami o podobnych zainteresowaniach. Wernisaże konfrontują artystę ze społeczeństwem, uczą otwarcia na krytykę i inne odkrywanie przedstawionych treści.
- Konkursy integracyjne Rady Ruchów Stowarzyszeń Katolickiej Diecezji Zamojsko – Lubaczowskiej gdzie będzie możliwość skonfrontowania wrażliwości artystycznych osób o różnym stopniu niepełnosprawności z osobami pełnosprawnymi. Integracja osób niepełnosprawnych ze społeczeństwem i ich otwarcie na czynne uczestnictwo w kulturze i życiu społecznym.
- Wystawy w zabytkowych podziemiach – wystawy o charakterze edukacyjnym, ukazujące bogatą historię i obyczajowość franciszkańską z jej uniwersalnym charakterem i zdolnością adaptacji wartości lokalnych na tle dziejów miasta i regionu. Przyczynią się do rozbudzenia świadomości społecznej: historii i kultury regionalnej.
- Wystawy czasowe i okolicznościowe: Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze – porozumienie oddziałów województwa lubelskiego, w tym oddział zamojski. Podczas wystaw pobudzone zostaną zainteresowania fotografią jako dziedziną sztuki, uwrażliwią na piękno natury i możliwość jej zatrzymania w kadrze, nabycie umiejętności technicznych i artystycznych związanych z fotografowaniem.
- Wystawy Autorów i Kuratorów wystaw – prezentowane wystawy pokażą aktualne trendy w sztuce współczesnej z zachowaniem wartości chrześcijańskich. Stworzą płaszczyznę do edukacji artystycznej.
- Wystawy prac uczestników Warsztatów Terapii Zajęciowej w Zamościu- Wystawy ukażą piękno zabytków i obrazu sakralnego w odbiorze osób z niepełnosprawnością sprzężoną. Przyczynią się do zwrócenia uwagi na szczególną wrażliwość tych osób, ich wyjątkowe postrzeganie otaczających nas zjawisk i sacrum. Umożliwią aktywne uczestnictwo w kulturze osób z niepełnosprawnością i przełamywaniu barier świadomości społecznej.
- Koncerty organowe we współpracy z Orkiestrą Symfoniczną i Zamojskim Towarzystwem Muzycznym. Muzyka organowa umożliwia zapoznanie się z dużą i poważną formą muzyczną dla wytrawnych koneserów muzyki poważnej i osób wrażliwych, doceniających kunszt i artyzm największych artystów. Wykonanie utworów w odnowionym wnętrzu na nowych organach umożliwi doznanie wyjątkowych przeżyć muzycznych.
- Festiwal oraz Koncerty Orkiestry Symfonicznej im. Karola Namysłowskiego. Kształtowanie świadomości i poczucia estetyki odbiorców muzyki poważnej i pogłębienie ich wrażliwości artystycznej. Promowanie narodowej kultury poprzez przybliżanie arcydzieł muzyki polskiej, ukazywanie jej bogactwa i różnorodnych źródeł inspiracji (natura, sacrum). Ukazywanie walorów muzyki regionalnej w oparciu o inspirowane folklorem lokalnym i naturą kompozycje Karola Namysłowskiego.
- Koncerty o tematyce sakralnej w wykonaniu Państwowej Szkoły Muzycznej I i II stopnia im. Karola Szymanowskiego. Koncerty umożliwią młodzieży aktywne uczestnictwo w życiu kulturalnym miasta. Pozwolą na szerokie zaprezentowanie się w środowisku rówieśników i innych osób, ułatwią nabywanie doświadczenia scenicznego i kontakt z publicznością. Ponadto działania te przyczynią się do upowszechnienia edukacji muzycznej oraz podniesienia kultury muzycznej środowiska, zwłaszcza młodzieży szkolnej.
- Koncerty wokalno – instrumentalne, kameralne w wykonaniu Zamojskiego Towarzystwa Muzycznego prowadzącego: Diecezjalną Szkołę Muzyki Kościelnej, Społeczne Ognisko Muzyczne, Szkołę Muzyczną „Talent”. Koncerty uzdolnionej młodzieży zachęcą do wspólnego muzykowania, uzupełnią edukację muzyczną realizowaną przez zespoły wokalno-instrumentalne. Rozbudzą zainteresowania prostymi formami muzycznymi i zachęcą do podejmowania nauki gry na instrumencie. Udziały w koncertach wzbogacą zmysł artystyczny i uwrażliwią na piękno. Rozwiną sferę duchową i psychiczną.
- Koncerty w wykonaniu parafialnych grup muzycznych m.in.: Ave Spes, Ad maiorem Dei Gloriam, pozwolą na uwolnienie potencjału twórczego wśród osób zainteresowanych poezją śpiewaną i pisaniem tekstów muzycznych oraz kompozycją. Wskażą na możliwości twórcze młodego pokolenia.
- Koncerty zespołów chóralnych w wykonaniu Stowarzyszenia na rzecz Chóru „Rezonans”, które będą miały na celu pogłębianie życia kulturalnego poprzez prezentowanie tradycji kultury muzycznej w korelacji z architekturą zabytkowego wnętrza świątyni. Ukazanie bogactwa kulturowego różnych wyznań chrześcijańskich poprzez propagowanie ich muzyki sakralnej.
Wprowadzenie do obiektu kościoła funkcji kulturalno-edukacyjnej będzie harmonizowało z jego funkcją sakralną (sprawowanie sakramentów i nabożeństw) Z uwagi na prace w kościele, jest on obecnie całkowicie zamknięty dla jakiejkolwiek działalności pastoralnej i kulturalnej. Liturgię z parafianami sprawujemy w sąsiednich świątyniach. Ponowne otwarcie kościoła przewidziane jest na listopad 2019 r. Czasu jest niewiele, stąd Franciszkanów, Parafian i Sympatyków zatroskanie o nowych Dobrodziejów kościoła. Wkład własny wynosi ponad 3,5 mln zł.
Kościół odbudowujemy na chwałę Bożą i dla naszego zbawienia. Porzekadła ludowe mówią: „kto w kościół ofiarą rzuci, nigdy się nie zasmuci”, „kto choć cząstkowo kościół postawi, duszę swą zbawi”. Będzie on naszym świadectwem wiary dla następnych pokoleń. Św. Franciszek z Asyżu mawiał: „Póki mamy czas, czyńmy dobrze”. Niech dobry Bóg wspomaga wszystkie dobre ludzkie inwestycje. Pod Twoją Obronę…